Franz Xaver Gerl: * 30 november 1764 in Andorf, Opper-Oostenrijk, † 9 maart 1827 in Mannheim, Duitsland. Zanger (bas) en componist. Zoon van een schoolmeester en organist; in 1777 altkoorzanger in Salzburg, waar hij waarschijnlijk een leerling van L. Mozart was; van 1778 tot 1782 aan het Salzburger Gymnasium, waarna hij logica en natuurkunde aan de universiteit studeerde; vanaf 1785 maakte hij carrière in het theater, eerst als bas in het theatergezelschap van Ludwig Schmidt in Erlangen, Duitsland, en in 1786 bij een Rijnlands gezelschap (voornamelijk in komische rollen, met een hoofdrol als Osmin); in 1787 in het gezelschap van E. Schikaneder in Regensburg, Duitsland; van 1789 tot 1793 in het Freihaustheater aan de Wieden in Wenen, waar hij werkte als zanger en huiscomponist. Hij zong Sarastro (zijn eerste vrouw Barbara was Papagena) in W. A. Mozarts Die Zauberflöte tijdens de première in 1791. Deze was een vriend van Mozart en schreef in datzelfde jaar de aria “Per questa bella mano” K. 612 voor hem. Van 1794 tot 1801 trad hij op in het Theater van Brno; van 1802 tot 1826 was hij lid van het Nationaal Theater van Mannheim, waar hij ook als acteur werkte. Zijn Singspiele schreef hij grotendeels in samenwerking met de tenor B. Schack. Mozarts tweede huwelijk was met Magdalene (geboren Reisinger), een nicht van zijn eerste vrouw Barbara.

HERDENKINGSGEDENKINGEN
Gedenkteken in Andorf

Het werk van het kunstenaarsechtpaar Franz en Barbara Gerl wordt gekenmerkt door hun trouwe dienst aan W.A. Mozart en zijn werk.
(Prof. Alfred Orel)
Franz Xaver Gerl, geboren in 1764 in Andorf, als zoon van een schoolmeester en organist, studeerde in Salzburg en werd bassist en componist. Zijn vrouw Barbara, geboren Reisinger, eveneens zangeres, behoorde tot Mozarts goede vrienden. Mevrouw Gerl haalde de aarzelende Mozart over om de compositie van “Die Zauberflöte” op zich te nemen. Het is dan ook geen wonder dat Mozart de vocale rol van Sarastro aanpaste aan de stem van zijn succesvolle vriend, de bassist. Bij de première van “Die Zauberflöte” in het Theater auf der Wieden in Wenen zong Franz Gerl Sarastro en Barbara Gerl Papagena. Franz Gerl vertolkte ook de hoofdrollen van Osmin, Don Giovanni en Figaro in andere opera’s van Mozart. Het feit dat Gerl de baspartij in Mozarts Requiem zong op Mozarts sterfbed (4 december 1791), getuigt van de vriendschap die tot aan zijn dood duurde.

[Bovenstaande tekst is gebaseerd op historische documenten]

WERK
Singspiele (De domme tuinman uit de bergen, of De twee Antons; Jacob en Nannerl, of De aangename droom; De verborgen dingen; Wat doet Anton in de winter?; Don Quichot en Sancho Panza; De Steen der Wijzen of Het Tovereiland; Anton aan het hof of De naamdag).

Vielseitiges Profil

Musiklexikon.at

Johann Baptist Henneberg (* 5 december 1768 in Wenen; † 27 november 1822 in Wenen) was een Oostenrijkse componist, pianist, organist en kapelmeester.

Henneberg was van 1790 tot 1801 kapelmeester aan het Freihaustheater en vervolgens tot 1803 aan het Theater an der Wien. Later werd hij organist van prins Nicolaas II Esterházy de Galantha in Eisenstadt, waar hij ook operavoorstellingen dirigeerde. Vanaf 1814 was Henneberg koorleider aan de Hofkirche in Wenen en van 1818 tot 1822 tevens organist van het Keizerlijk Hoforkest.

Henneberg speelde een sleutelrol in de productie van Mozarts opera Die Zauberflöte. Nadat Mozart de première op 30 september en 1 oktober 1791 had gedirigeerd, dirigeerde Henneberg ook de daaropvolgende uitvoeringen. Henneberg creëerde zelf ook enkele opera’s, die destijds zeer populair waren.

In 1797 componeerde hij samen met Ludwig van Beethoven Menuetten en Duitse Dansen voor een gemaskerd bal van de Pensioenvereniging van Beeldende Kunstenaars, die op 26 november 1797 in de Grote Redoutenzaal van de Weense Hofburg werden opgevoerd.

Johann Baptist Henneberg – Wikipedia

Benedikt Schack in uitvoering met de Schikaneder-groep: het nummer “O Anton du bist mein” uit het Singspiel Die Zween Anton. Schack staat in het midden, zijn handen vastgehouden door sopraan Joseph Hofer en bariton/impresario Emanuel Schikaneder. Klik op de afbeelding voor de identiteit van de andere spelers en de originele bron.

Benedikt Emanuel Schack, ook wel gespeld als Benedikt Emanuel Schak, (7 februari 1758 in Mirotice, Bohemen; 10 december 1826[1] in München) was een Oostenrijkse operatenor en componist, kapelmeester, dirigent, fluitist, muziekpedagoog, muziekhandelaar en koorknaap.

Schack was in 1773 koorzanger aan de Sint-Vituskerk in Praag. Hij studeerde geneeskunde en filosofie in Wenen in 1775 en volgde compositie- en zanglessen bij Karl Frieberth. In 1780 werd Schack kapelmeester van prins Heinrich von Schönaich-Carolath in Liegnitz, Neder-Silezië. Nadat de band in 1784 werd ontbonden, reisde hij door het land als muziekhandelaar. In mei 1786 werd hij in Salzburg aangenomen door theaterdirecteur Emanuel Schikaneder, met wiens ensemble hij naar Augsburg en Regensburg ging. Toen Schikaneder in mei 1789 zijn contract in Regensburg beëindigde, vergezelde Schack hem naar Wenen. Op 30 september 1791 zong hij de rol van Tamino in de première van Mozarts Zauberflöte in het Theater auf der Wieden aldaar. Hij was ook een van de zangers met wie Mozart de dag voor zijn dood delen van zijn Requiem repeteerde. [2] In tegenstelling tot een wijdverbreide misvatting was Schack geen fluitist en speelde hij zelf niet de fluit in de rol van Tamino. Hij zette diverse libretto’s van Schikaneder op muziek.

Benedikt Schack – Wikipedia

Benedikt Schack – Wikipedia EN

Wolfgang Amadeus Mozart (27 januari 1756 in Salzburg, aartsbisdom Salzburg; 5 december 1791 in Wenen, Oostenrijk), die zichzelf overwegend Wolfgang Amadé Mozart noemde, was een Salzburger[3] musicus en componist uit de Weense klassieke periode. Zijn omvangrijke oeuvre geniet wereldwijde populariteit en behoort tot de belangrijkste in het klassieke muziekrepertoire.

Als onderdeel van de samenwerking die destijds onder componisten gebruikelijk was, werd de voorloperopera van Die Zauberflöte gecomponeerd door verschillende componisten, waaronder Mozart duidelijk behoorde, zoals blijkt uit de manuscripten. Dit was een muziekhistorische sensatie in 1998.

Wolfgang Amadeus Mozart – Wikipedia

Eerste bedrijf

1. Ouverture [Henneberg]
2. Inleiding, “Jullie meisjes, jullie jongemannen” [Henneberg]
3. Aria [Lubano], “Goede hemel! O jullie goden” [Henneberg]
4. Aria [Lubanara], “Wat een mooie vrouw kan” [Henneberg]
5. Koor en solo, “Wat een betoverende muziek” [Schack]
6. Duet [Lubanara en Lubano], “Tralleralara” [Gerl]
7. Recitatief en aria [Eutifronte en Lubanara], “In de donkere hoogten” [Gerl]
8. Koor en solo [Lubano], “Kijk! Met gouden geweien!” [Henneberg]
9. Aria [Nadine], “Een meisje, dat heet is van de liefde” [Henneberg]
10. Recitatief en aria [Nadir en Astromonte], “Wat een vreemde stem hoorde ik” [Schack]
11. Finale, “Waarheen, Nadine” [Henneberg en Schikaneder]
    Tweede akte
12. Ouverture [geen componist genoemd]
13. Koor en recitatief [Eutrifonte en Genius], “Ah, Astromonte” [Henneberg]
14. Aria [Lubano], “Vertrouw de meisjes niet te veel” [Henneberg]
15. Mars [geen componist genoemd]
16. Duet [Lubano en Lubanara], “Nu, lieve kleine vrouw” [Mozart]
17. Aria [Eutifronte], “Nadir, jij wint” [geen componist genoemd]
18. Aria [Nadir], “Jullie welwillende goden” [Gerl]
19. Koor, “Astromonte sterft door ons” [Schack]
20. Aria [Lubano], “Liefde is zeker een dwaas ding” [geen componist genoemd]
21. Aria [Nadine], “Mijn enige, liefste Nadir!” [Schikaneder]
22. Finale, “Miauw! Miauw” [Mozart] – “Ga weg, arme jongeman” [Mozart]

• “Meneer Astromonte, wij danken u” [Schack]

Emanuel Schikaneder, ook Emanuel Schickaneder, eigenlijk Johann Joseph Schickeneder, (* 1 september 1751 in Straubing;[1] † 21 september 1812 in Wenen) was acteur, zanger, regisseur, dichter en theaterdirecteur. Als veelzijdig kunstenaar schreef hij meer dan 100 toneelstukken en libretto’s en componeerde hij ook zijn eigen opera’s.

In 1789 keerde Schikaneder terug naar Wenen, waar in 1787 op verzoek van theaterdirecteur Christian Roßbach het Freihaustheater werd gebouwd, een theater in het toen grootste appartementengebouw van Wenen, het Freihaus auf der Wieden. Dit theater opende op 12 juli 1789 met Schikaneders toneelstuk “De domme Anton in de bergen”. Op 30 september 1791 vond daar de première plaats van de opera Die Zauberflöte. Schikaneder had er het libretto voor geschreven, met muziek van Wolfgang Amadeus Mozart. Schikaneder speelde zelf de vogelvanger Papageno, een figuur in de traditie van het oude Weense volkstheater. De successen genereerden zulke grote inkomsten dat Schikaneder, met de hulp van de koopman Bartholomäus Zitterbarth, aan de overkant van de Wien River een nieuw theater kon bouwen, het Theater an der Wien. Het oude Theater auf der Wieden werd daarom in 1801 gesloten en omgebouwd tot huurappartementen.

Emanuel Schikaneder – Wikipedia