Franz Xaver Gerl: * 30 november 1764 in Andorf, Opper-Oostenrijk, † 9 maart 1827 in Mannheim, Duitsland. Zanger (bas) en componist. Zoon van een schoolmeester en organist; in 1777 altkoorzanger in Salzburg, waar hij waarschijnlijk een leerling van L. Mozart was; van 1778 tot 1782 aan het Salzburger Gymnasium, waarna hij logica en natuurkunde aan de universiteit studeerde; vanaf 1785 maakte hij carrière in het theater, eerst als bas in het theatergezelschap van Ludwig Schmidt in Erlangen, Duitsland, en in 1786 bij een Rijnlands gezelschap (voornamelijk in komische rollen, met een hoofdrol als Osmin); in 1787 in het gezelschap van E. Schikaneder in Regensburg, Duitsland; van 1789 tot 1793 in het Freihaustheater aan de Wieden in Wenen, waar hij werkte als zanger en huiscomponist. Hij zong Sarastro (zijn eerste vrouw Barbara was Papagena) in W. A. Mozarts Die Zauberflöte tijdens de première in 1791. Deze was een vriend van Mozart en schreef in datzelfde jaar de aria “Per questa bella mano” K. 612 voor hem. Van 1794 tot 1801 trad hij op in het Theater van Brno; van 1802 tot 1826 was hij lid van het Nationaal Theater van Mannheim, waar hij ook als acteur werkte. Zijn Singspiele schreef hij grotendeels in samenwerking met de tenor B. Schack. Mozarts tweede huwelijk was met Magdalene (geboren Reisinger), een nicht van zijn eerste vrouw Barbara.
HERDENKINGSGEDENKINGEN
Gedenkteken in Andorf
Het werk van het kunstenaarsechtpaar Franz en Barbara Gerl wordt gekenmerkt door hun trouwe dienst aan W.A. Mozart en zijn werk.
(Prof. Alfred Orel)
Franz Xaver Gerl, geboren in 1764 in Andorf, als zoon van een schoolmeester en organist, studeerde in Salzburg en werd bassist en componist. Zijn vrouw Barbara, geboren Reisinger, eveneens zangeres, behoorde tot Mozarts goede vrienden. Mevrouw Gerl haalde de aarzelende Mozart over om de compositie van “Die Zauberflöte” op zich te nemen. Het is dan ook geen wonder dat Mozart de vocale rol van Sarastro aanpaste aan de stem van zijn succesvolle vriend, de bassist. Bij de première van “Die Zauberflöte” in het Theater auf der Wieden in Wenen zong Franz Gerl Sarastro en Barbara Gerl Papagena. Franz Gerl vertolkte ook de hoofdrollen van Osmin, Don Giovanni en Figaro in andere opera’s van Mozart. Het feit dat Gerl de baspartij in Mozarts Requiem zong op Mozarts sterfbed (4 december 1791), getuigt van de vriendschap die tot aan zijn dood duurde.
[Bovenstaande tekst is gebaseerd op historische documenten]
WERK
Singspiele (De domme tuinman uit de bergen, of De twee Antons; Jacob en Nannerl, of De aangename droom; De verborgen dingen; Wat doet Anton in de winter?; Don Quichot en Sancho Panza; De Steen der Wijzen of Het Tovereiland; Anton aan het hof of De naamdag).
